Zonder dat we het doorhebben, komen we vaak dagelijks in aanraking met gezichtsherkenning. Met behulp van intelligente software gebruiken we ons gezicht als wachtwoord om bijvoorbeeld apparaten te ontgrendelen.
Even naar de camera kijken, je hoofd heen en weer bewegen en klaar. Nu kun je via Face ID van Apple je telefoon en apps ontgrendelen met je gezicht. © Shivani Boer
Met gezichtsherkenningssoftware kun je heel veel: je ontgrendelt binnen no-time je smartphone, plakt een filter op je hoofd via Snapchat of Instagram en betaalt in sommige gevallen met een lach. Maar in welke mate beïnvloedt gezichtsherkenning ons dagelijkse leven en welke risico’s komen hierbij kijken?
De cultuur van een land, de nauwkeurigheid en de dataset (gegevensverzameling) waarmee gewerkt wordt, zijn volgens privacy-expert Matthias Dobbelaere-Welvaert van invloed op de veiligheid en betrouwbaarheid van gezichtsherkenningssoftware. Hij geeft China als voorbeeld: hét land bij uitstek waar gezichtsherkenning zeer geavanceerd werkt en op veel openbare plaatsen ingezet wordt. De Chinese overheid en opsporingsdiensten kunnen hierdoor vrij nauwkeurig mensen volgen, maar dat heeft wel een grote impact op hun privacy.
Argusogen
In veel Europese landen wordt ook gekeken naar deze technologie, maar hier zijn we wat terughoudender. “Mensen kijken met argusogen naar proefprojecten op straat of luchthavens. Particulieren aarzelen wegens de algemene verordening gegevensbescherming (AVG) en andere strikte wetgeving en datasets zijn vaak klein en onbetrouwbaar, waardoor er een hoog foutenmarge ontstaat”, licht de privacy-expert toe.
Volgens Tech-expert Geerten van Hooff is er met dit soort technologie altijd het gevaar van fouten, oftewel false positives: het systeem herkent iemand, terwijl het de persoon in kwestie niet is. “Bij inloggen is het vervelend als iemand anders dan toegang heeft tot je data, maar denk ook aan een situatie waarbij iemand een overtreding begaat in de openbare ruimte en camera’s denken iemand te herkennen die daar op dat moment helemaal niet was. Probeer dan maar je onschuld te bewijzen”, zegt Van Hooff.
Wiskundige formule
Volgens beide experts staat onze privacy nog niet onder druk, omdat Nederland niet zoveel gebruikmaakt van gezichtsherkenningssoftware. Onze overheid is wel geïnteresseerd in de software om de veiligheid van het land te verhogen en te waarborgen, terwijl bedrijven de software graag zien als betaalmiddel of toegangscontrole. Dat laatste werd begin dit jaar toegepast bij voetbalclub Heracles Almelo. Leden konden het stadion in via gezichtsherkenning van softwarebedrijf 20Face.
20Face pleit ervoor dat gebruikers zelf toestemming geven waarvoor ze hun gezicht willen gebruiken. De software werkt dan ook makkelijk volgens CEO Peter Hoekstra. “Je uploadt een foto van jezelf en vinkt aan waarvoor je gezicht gebruikt mag worden. Van je foto wordt een scan gemaakt en met een wiskundige formule worden de verhoudingen van je gezicht onthouden”, legt hij uit. Als je dus zelf bepaalt wanneer je het gebruikt, is gezichtsherkenning dan wel nodig? “Nee, het is vooral bedoeld voor het gemak”, aldus Hoekstra.
Een foto ter illustratie: je geeft Apple zélf toestemming
om data over jou te verzamelen, wanneer je Face ID gebruikt. © Shivani Boer
‘Voor altijd pech’
Uit onderzoek blijkt dat er heel veel regels en restricties aan gezichtsherkenning zitten, waar bedrijven en overheden zich aan moeten houden. Zoals in hun communicatie naar consumenten en burgers. Vooraf maken ze dus duidelijk wat er met de verzamelde gegevens wordt gedaan. “Alle biometrische data zouden in principe nooit verwerkt mogen worden. Niet privé en ook niet door de overheid. Het risico op verlies of misbruik is veel te hoog, terwijl de gegevens onwijzigbaar zijn. Oftewel: eens gekraakt, voor altijd pech”, zegt Dobbelaere-Welvaert.
20Face gaat volgens Hoekstra heel veilig om met de data van gebruikers. “De verzamelde data stoppen we in kluisjes van gebruikers, zij zijn de enigen die daarbij kunnen. De kluisjes staan gedecentraliseerd opgeslagen in combinatie met blockchain-technologie. Kortgezegd: de computer slaat het op heel veel plekjes tegelijk op. Dus als je op één computer kijkt, kan je nooit zien wat er in het kluisje zit. Je ziet alleen fragmenten ervan. De enige persoon die al die fragmenten bij elkaar kan stoppen, is de gebruiker zelf”, legt Hoekstra uit.
Mission impossible?
Gezichtsherkenningssoftware heeft meerdere voordelen en één daarvan is dat het menselijke eigenschappen bevat, die uniek zijn. Dat maakt het volgens Dobbelaere-Welvaert haast een mission impossible voor hackers en criminelen om je gegevens te stelen of vervalsen. Zeker als de biometrische authenticatie goed uitgevoerd wordt. Toch vallen alle biometrische gegevens na te maken en te misbruiken, weet de expert. Als dat gebeurt, heb je een groot probleem. Een nieuw wachtwoord aanmaken, is zo gebeurd. Een nieuw gezicht? Dat gaat niet zo makkelijk.
Bovendien zitten er nog meer gevaren en nadelen aan gezichtsherkenning als dit straks op grote schaal wordt toegepast. “Denk aan verlies van controle op iemands gezicht en de structuur daarvan. Geen idee hebben door wie en waar je gegevens verwerkt worden. Een wildgroei van databases, want de technologie werkt pas als men matcht met een database. Wanneer je gezicht gebruikt wordt door een crimineel, zal je permanente problemen ondervinden in de toekomst”, aldus Dobbelaere-Welvaert.
Oneindige mogelijkheden
Gezichtsherkenningssoftware wordt nu vooral gebruikt voor beveiliging van apparaten en gebouwen, maar in de toekomst zal het volgens Van Hooff voor elke manier van identificatie gebruikt gaan worden. Denk bijvoorbeeld aan reizen zonder instapkaart en paspoort. Op Schiphol Airport is er al twee jaar een proef aan de gang om het reizen sneller, zonder instapkaart en paspoort mogelijk te maken. De plannen zijn er om dit binnenkort definitief in te voeren.
Verder zien winkels de software graag als betaalmiddel – handig voor mensen die hun pincode altijd vergeten – of om aanbevelingen voor producten te doen. De politie gebruikt de software om criminelen, verdachten en vermiste kinderen op te sporen. Ook in auto’s wordt geëxperimenteerd met gezichtsherkenning om te bepalen of een chauffeur slaperig aan het worden is en dus even een rustpauze moet nemen. Zo zijn er nog véél meer mogelijkheden op het gebied van gezichtsherkenning, waar we nu misschien nog niet aan denken.
Gezichtsherkenning beïnvloedt ons dagelijkse leven dus op twee manieren: als het goed en nauwkeurig gebruikt wordt, maakt het ons leven makkelijker, maar als het slecht gebruikt wordt, maakt het ons leven moeilijker. Langzaam wennen we aan het idee dat we steeds minder privacy hebben en daarom accepteren we steeds meer dat deze technologie overal ingezet gaat worden.
